Szukaj
Język
Żywienie i suplementacja w czasie ciąży – znaczenie odżywiania na zdrowie potomstwa
Spis treści
1. Uzupełnianie w ciąży
Potrzeba na żelazo znacząco wzrasta w okresie ciąży. Dla kobiet w wieku rozrodczym dzienna potrzeba tego składnika wynosi 18 mg, podczas gdy w czasie ciąży może sięgać aż 27 mg dziennie. Najczęstszym powodem anemii w ciąży jest niedobór tego pierwiastka. Anemia może być rozpoznana, gdy poziom hemoglobiny spada poniżej 11 mg/dl. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) ostrzega jednak przed rutynowym uzupełnianiem żelaza u kobiet ciężarnych. Żelazo bierze udział w powstawaniu wolnych rodników, przez co jego nadmiar może zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy. Dlatego pierwiastek ten powinny uzupełniać kobiety, u których badania wykazały obniżony poziom hemoglobiny (Hb). Należy jednak odpowiednio interpretować wyniki morfologii, ponieważ nie każde obniżenie Hb we krwi wynika z niedoboru tego pierwiastka. Jeśli towarzyszy temu podwyższone MCV (średnia objętość erytrocytu), problemem jest raczej niedobór kwasu foliowego lub witaminy B12.2. Kwas DHA
Lipidy stanowią 60% masy suchej układu nerwowego centralnego. Szczególnie ważnym składnikiem błon komórkowych jest kwas DHA, wpływając na elastyczność neuronów i będąc niezbędny w diecie dla prawidłowego rozwoju mózgu dziecka. Niedobór DHA w diecie może wiązać się z zwiększonym ryzykiem przedwczesnego porodu, stąd Polskie Towarzystwo Ginekologii i Położnictwa zaleca suplementację kwasu DHA dla wszystkich kobiet w ciąży w ilości 200 mg/dzień. Kobiety, które nie spożywają ryb przynajmniej raz w tygodniu, powinny rozważyć zwiększenie dawki do około 500 mg, podczas gdy kobiety z ryzykiem przedwczesnego porodu powinny przyjmować dwa razy większą dawkę (1000 mg).3. Dodatek witaminy D
Supplementacja witaminą D podczas ciąży może zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, niskiej masy urodzeniowej dziecka oraz stanów przedrzucawkowych. Zaleca się, aby kobiety w ciąży przyjmowały suplementację witaminą D w ilości 1500-2000 IU na dobę. W przypadku kobiet z otyłością, zgodnie z zaleceniami PTGiP, można rozważyć zwiększenie tej dawki do 4000 IU (po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym).4. Jod
The requirement for iodine during pregnancy escalates by nearly 50%. For a woman who is not pregnant, it is 150 µg daily, but for a pregnant woman, it is 220 µg. Proper iodine intake is of utmost importance as significant deficiencies can lead to severe complications such as thyroid insufficiency, damage to the OUN in the baby, hearing impairment. It is approximated that a minimum of 50% of pregnant women in Poland may potentially suffer from this elemental deficiency.5. Kwasy foliowe
Deficiency in folic acids may result in anemia, heighten the risk of miscarriages and neural tube defects. Therefore, it is advisable for women in their childbearing years to consume a diet abundant in folic acids and complement it with supplements or fortified foods (providing an additional 0.4 mg folic acids daily). During pregnancy, the following dosages are recommended: 1st trimester (up to 12 weeks) 0.4-0.8 mg folic acids per day; 2nd trimester 0.6-0.8 mg folic acids per day; For women with a history of neural tube defects, a higher dosage of folic acids, 4 mg/day, is recommended for 4 weeks before planned conception and during the 1st trimester of pregnancy, followed by a reduction to 0.6-0.8 mg. Women with a high risk of folic acid deficiency and neural tube defects are advised to take 0.8 mg/day for 3 months before planned pregnancy and throughout pregnancy and lactation. Risk factors include: pre-pregnancy diabetes, substance abuse, kidney or liver dysfunction, BMI > 30 kg/m2, bariatric surgery, diseases that can hinder nutrient absorption such as Crohn's disease, ulcerative colitis, and celiac disease.6. Potrzeba kaloryczna podczas ciąży
Ze względu na rozwój płodu w ciąży wzrasta zapotrzebowanie na energię. Zalecenia dotyczące zwiększenia energii w diecie zmieniły się w 2020 roku. W najnowszych wytycznych żywieniowych dla populacji Polski zaleca się już w pierwszym trymestrze ciąży zwiększenie dostawy kalorycznej. Jeszcze w 2017 roku takie zalecenie obowiązywało dopiero od drugiego trymestru. Zalecane zwiększone spożycie kalorii w poszczególnych etapach ciąży: - I trymestr: +85 kcal, - II trymestr: +285 kcal, - III trymestr: +475 kcal. W pierwszym trymestrze zmiana jest stosunkowo niewielka. 85 kcal to np. cienki kromka chleba z chudą wędliną. 285 kcal odpowiada 2 małym przekąskom w ciągu dnia, np. koktajl na bazie jogurtu z malinami (ok. 100 kcal), garść migdałów (ok. 180 kcal). 475 kcal to np. porcja spaghetti z makaronem pełnoziarnistym i mięsem drobiowym. Nie ma więc konieczności jedzenia za dwoje. Dodatkowych kalorii nie powinno się uzupełniać z żywnością bezwartościową – słodyczami, fast foodami. Dieta bogata w cukier może przyczynić się do nadmiernego zwiększania masy ciała w ciąży, a to niesie za sobą niekorzystne skutki zarówno dla matki, jak i dla dziecka, np. zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego, porodu przedwczesnego.7. Istotne składniki odżywcze w diecie
Ten składnik jest niezwykle kluczowy, szczególnie w okresie ciąży. Brak białka w diecie może prowadzić do niskiej masy urodzeniowej, małej masy serca oraz nieprawidłowego ciśnienia krwi u dziecka. Białko o pełnej wartości pochodzi od zwierząt, jednak w diecie wegańskiej i wegetariańskiej można dostarczyć wszystkich niezbędnych aminokwasów poprzez uwzględnianie w jadłospisie różnych źródeł białka. W każdym z głównych posiłków powinny znaleźć się m.in. : – produkty mleczne stanowiące także źródło wapnia, – mięso chude, – nasiona roślin strączkowych, – jaja.8. Substancja tłuszczowa
Substancje tłuszczowe są kluczowe głównie ze względu na ich zawartość kwasów DHA i EPA. Można je znaleźć głównie w rybach, dlatego nawet jeśli ktoś przyjmuje je w formie suplementów, zaleca się spożywanie co najmniej dwóch porcji tłustych ryb tygodniowo. Jak w przypadku każdego zrównoważonego planu żywieniowego, powinno się uwzględnić oleje roślinne, szczególnie w surowej postaci, np. Jako dodatek do sałatek.9. Węglowodany, czyli podstawa zdrowej diety
Węglowodany stanowią fundament każdej zdrowej diety. Zaleca się, aby kobiety w ciąży preferowały źródła węglowodanów mało przetworzonych, takie jak pełnoziarnisty chleb, makaron, mąka, różnego rodzaju kasze oraz płatki zbożowe.10. Witaminy oraz składniki mineralne
Tylko zróżnicowana dieta jest w stanie zapewnić zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki. Jak wcześniej wspomniano, pewne pierwiastki odgrywają istotną rolę w życiu płodowym, w tym żelazo, wapń oraz jod. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na spożywanie ich odpowiedniej ilości wraz z pożywieniem. Żelazo hemowe, które najlepiej wchłania się, znajduje się głównie w czerwonym mięsie oraz podrobach. Gorzej przyswaja się żelazo niehemowe pochodzące z produktów roślinnych. Można znacząco zwiększyć jego przyswajalność poprzez dodanie do posiłków produktów bogatych w witaminę C.11. Żelazo
: jego źródła pokarmowe to m. in. Wątróbka wieprzowa, czerwone mięso, orzechy, kakao, kasza jęczmienna, fasola, groch, soczewica. : powinien być suplementowany, ale nie oznacza to, że może go zabraknąć w dobrze zbilansowanej diecie. Aby dostarczyć jod, warto włączyć do diety ryby, brokuły, szpinak, jajka, orzechy laskowe. : podstawowym źródłem tego pierwiastka w diecie są mleko i jego przetwory. W ciągu dnia zaleca się spożycie minimum 2 szklanek mleka lub produktów fermentowanych, jak jogurt czy kefir. W diecie roślinnej można dostarczyć ten pierwiastek z napojami roślinnymi wzbogacanymi o składniki mineralne, fasolą, brokułami, brukselką, makiem, migdałami, suszonymi figami.12. Dlaczego prawidłowe odżywianie w ciąży jest tak ważne
Jak matka żywi się, ma bezpośredni wpływ na rozwój dziecka i jego zdrowie, także w wieku dorosłym. Proces, w którym składniki odżywcze modulują zmiany morfologiczne i funkcje narządów i układów dziecka, nazywamy programowaniem żywieniowym. Programowanie żywieniowe może mieć znaczący wpływ na ryzyko licznych chorób, takich jak nadciśnienie, choroby układu krążenia, cukrzyca, otyłość, alergie. Na przykład, badania C. N. Hsu, Y. L. Tain wykazują, że dieta wysokotłuszczowa lub uboga w białko może prowadzić do stłuszczenia wątroby u potomstwa. Niedożywienie podczas ciąży może zaś skutkować zwiększonym ryzykiem zaburzeń gospodarki węglowodanowej, hiperlipidemią, cukrzycą, nadciśnieniem. Wszystkie składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne są niezbędne dla rozwijającego się organizmu dziecka. Dieta matki powinna być zgodna z zasadami zdrowego żywienia dla osób dorosłych opracowanymi przez IŻŻ. Kobieta w ciąży powinna przede wszystkim dbać o różnorodność diety i dostarczanie wszystkich witamin i mikroskładników oraz o odpowiednio dobraną suplementację.
